İtin adi nə olmuşdur
49, Москва, Россия

Monqol esaretine qeder de itin adi it olmuşdur ya,sonradan "it","itil","aradan çix" menasinda olan itmek sözundenmi götürülmüşdür?


Sözsuz ki,bu status coxunuza yersiz kimi görünür.Amma dilimizin soz yaranma mexanizmine baxdiqda her bir sözun ne ilese elaqeli oldugunu göruruk.Bes ne üçün "it"sozunubmehz monqollarla bagliligini dusunurem? Demek coxumuzun bildiyimiz,amma menasini anlamadigimiz,ikrahla ite dediyimiz bir söz var "sürük"! Bu soz ne demekdi?Bax sirr de bundadi.Suruk sozu eslinde sirik-monqolca esger sözundendir.Yegane orjinal soz kimi Cebrayil rayonunun işgal altinda qalmiş bir kendin adinda bu söz deyişmeden qalib.Deyişmiş şekli ise Tovuz rayonunda "Esrik" formasinda kend "Esrik Cirdaxan" (Sirik Cırda xan!) ve "Deli Esrik"yaxud sadece "Esrikçay" şeklinde qalib.Oz zalimligi ile seçilen monqollarin xalqimizla olduqca qeddar reftari tarixde qalib.Mehz babalarimizin monqol esgeri görende "suruk"yaxud gizlen menasinda "it"demesi tebiidir.Mence bu ad sonralar heyvanla eynileşerek heyvan adi olub.Diger terefden ite şimal turklerinin "köpek" ve "kutuz"-"quduz" dedikleri melumdu.Hansi ki,bu sözler bizde de işlenir.Böyük ehtimalla it adi yapişdirilandan sonra en çox bu heyvanda görülen xesteliyi ele onun adiyla adlandirmişiq.Quduz heyvan adindan xestelik adina çevrilib."Quduz" "it" olub,xestelikse "quduz"
Tovuzda Cirdaxan adinda başqa toponimin olmasi Cırda xanin real şexs olmasini tesdiqleyir.Bu duzenlik kendidir. EsrikvCirdaxanin dageteyi ve meşe qiragi kend olmasi,"sirik" sözu belke de "kor"yaddaşda qalan,yerli ehalinin monqollara qarşi mubaruzesinin elametidi.Bundan o yani tarixçilerin işidir.

0 просмотров
 
Комментарии

Комментариев пока нет.
Будь первым - напиши свой комментарий.

Дневники
Дневники обновляются каждые 5 минут